Ciudad Vieja: times are changing

Dinsdag (21 november) hervat ik mijn wandeling vanaf Plaza Independencia, dat de verbinding vormt tusen de oude en de nieuwe stad. Toen Montevideo in 1726 door Spanjaarden werd gesticht, was het een ommuurde vesting. Er waren namelijk ook Portugezen, Britten, Fransen en Denen die aasten op de vermeende rijkdommen in de Banda Oriental. Veel van Montevideo's eerste inwoners zijn afkomstig van de Canarische eilanden en Buenos Aires. Dankzij de haven werd de stad een belangrijk transportcentrum voor overzeese goederen.

De oude gebouwen zijn een lust voor het oog, maar vele zijn ernstig in verval geraakt sinds de inspanningen van de autoriteiten zich halverwege de 19e eeuw verplaatsten naar de nieuwe stad. Tel daarbij de talloze economische en politieke crises op, en je krijgt een wonderbaarlijk mengsel van grandeur en armoede. Voor mij als bezoeker een spannend schouwspel, voor de minderbedeelde inwoners van deze volkswijk een hard gelag. En nu worden ze ook geleidelijk uit hun huizen verjaagd door rijkere particulieren en projectontwikkelaars, die de toeristische en economische potentie van de Ciudad Vieja hebben (her)ontdekt.


Nogmaals, voor mij als toerist is het ultiem genieten om getuige te zijn van deze opleving. In de afgelopen jaren zijn nieuwe trendy boetiekjes, galerieën en restaurantjes ontstaan op plaatsen die voorheen als no go-area golden. Her en der worden panden gerestaureerd en omgetoverd tot gewilde beleggingsobjecten (lofts!) en krijgt de wijk een steeds vriendelijker aanzicht. Al is de sfeer nog behoorlijk grimmig in bepaalde straten, waar oude daklozen laveloos op de stoep liggen, de dames van lichte zeden zich ophouden en de politie continu rondloopt.


Inmiddels heb ik ontdekt dat het bezoeken van dit soort plaatsen helemaal mijn ding is! Net als in Granada (Nicaragua) en San José (Costa Rica) zijn er zoveel interessante ontwikkelingen gaande op stedenbouwkundig en cultureel gebied. Het ene moment waan je je in het dynamische, globaliserende heden, even later stap je ogenschijnlijk honderden jaren terug in de tijd en hoop je eigenlijk dat alles bij het oude blijft. Stilstand en vooruitgang, armoede en rijkdom, alles verloopt hier schoksgewijs en veel minder gepolijst dan in Nederland.

Lang leve de architectuur

Hier een paar voorbeelden van al het architectonisch schoon dat mij omringt. Tussen 1833 en 1861 werd ten oosten van het koloniale stadshart en zijn haven een Ciudad Nueva (nieuwe stad) ontworpen met openbare pleinen, brede straten, bomen, grote winkels en woongebouwen (residencias). In 1868 begon een Brits bedrijf met de aanleg van de eerste spoorlijn die Montevideo met het platteland zou verbinden.


Het blijft een vreemd gezicht dat tussen de voetgangers en het moderne autoverkeer regelmatig vuilnismannen te paard opduiken. Alsof ze vanuit een tijdmachine de toekomst zijn ingeschoten.


Bij Plaza del Entrevero dronk ik maandag mijn eerste Uruguyaanse kopje koffie en werd ik helemaal blij van de ochtendzon, het lentegroen en de omringende stenen juweeltjes. Zoals dit expositiecentrum uit 1964.


Op Plaza Independencia staat dit Palacio Salvo, gebouwd in 1922-28 (stijl: eclecticisme). Met zijn 26 verdiepingen was het destijds het hoogste gebouw op het hele continent en nog steeds is het een van de hoogste bouwwerken in de stad.


Aan de rivieroever staat dit haven- en douanegebouw. Het Ministerie van Toerisme en Sport is ook gevestigd in dit strakke geval met Oost-Europese allure.